1. Tên nước: Đại Hàn Dân Quốc (Republic of Korea) (không gọi là “Nam Hàn”, “Nam Triều Tiên”, “Cộng hòa Triều Tiên”).
2. Quốc khánh: Hàn Quốc có 02 ngày Quốc khánh là:
– Ngày 03/10 là Ngày Lập quốc, còn gọi là Lễ Khai thiên (03/10/2333 trước Công nguyên). Cơ quan đại diện của Hàn Quốc ở ngoài nước tổ chức chiêu đãi Quốc khánh vào ngày này.
– Ngày 15/8 kỷ niệm 02 sự kiện: ngày 15/8/1945 là kỷ niệm Bán đảo Triều Tiên thoát khỏi sự chiếm đóng của Nhật Bản (còn gọi là ngày Quang Phục) và ngày 15/8/1948 thành lập Chính phủ Đại Hàn Dân Quốc. Vào ngày này, Hàn Quốc tổ chức mít tinh kỷ niệm long trọng, Tổng thống đọc diễn văn; Lãnh đạo các nước gửi điện mừng Quốc khánh.
3. Thủ đô: Seoul
4. Vị trí địa lý: Ở phía Nam Bán đảo Triều Tiên; Đông, Tây, Nam giáp biển; Bắc giáp Triều Tiên qua giới tuyến quân sự chạy dọc vĩ tuyến 38 độ Bắc.
5. Diện tích: 99.720 km2.
6. Dân số: 51,8 triệu người (4/2019).
7. Dân tộc: 01 dân tộc là dân tộc Hàn (Triều Tiên gọi là dân tộc Triều Tiên). Hàn Quốc đang chuyển dần từ một đất nước chỉ có một dân tộc, một ngôn ngữ sang xã hội “đa dân tộc, đa văn hóa”. Đến tháng 4/2019, có khoảng 2 triệu người nước ngoài cư trú tại Hàn Quốc, trong đó có khoảng 158.000 người kết hôn di trú.
8. Hành chính: gồm 08 tỉnh, 01 tỉnh tự trị đặc biệt (đảo Chê-chu), 06 thành phố trực thuộc trung ương. Các cấp hành chính gồm tỉnh/thành phố, huyện/quận, thị trấn, phường, làng.
9. Tôn giáo: Các tôn giáo lớn là Tin lành, Phật giáo, Thiên chúa giáo.
10. Ngôn ngữ: Tiếng Hàn Quốc, lấy âm Seoul làm chuẩn.
11. Thể chế:
Theo Hiến pháp năm 1948, Hàn Quốc theo chế độ Cộng hoà, tam quyền phân lập, trong đó:
– Quốc hội và Tổng thống do dân bầu trực tiếp; Thủ tướng và Chánh án Hiến pháp do Tổng thống đề cử và Quốc hội thông qua (trong vòng 20 ngày). Bộ trưởng được đề cử từ các Ủy viên Quốc vụ; Ủy viên Quốc vụ do Thủ tướng tiến cử, Tổng thống chỉ định và Quốc hội thông qua.
– Tổng thống lãnh đạo chính phủ. Thủ tướng đảm nhiệm vai trò hỗ trợ Tổng thống, quản lý các cơ quan hành chính trung ương; có quyền kiến nghị Tổng thống bãi nhiệm Ủy viên Quốc vụ.
– Quyền lập pháp thuộc về Quốc hội. Quốc hội Hàn Quốc theo chế độ một viện, gồm 300 ghế. Tính đến ngày 23/4/2019, Quốc hội gồm 7 chính đảng: đảng cầm quyền Dân chủ Đồng hành (128 ghế), đảng Hàn Quốc Tự do (114 ghế), đảng Tương lai Công chính (28 ghế), đảng Hòa bình Dân chủ (14 ghế), đảng Chính nghĩa (6 ghế), đảng Dân chúng (1 ghế), đảng Đại Hàn Ái Quốc (1 ghế). Nghị sỹ Quốc hội được bầu theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu, có nhiệm kỳ 4 năm.
– Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc được thành lập vào năm 1988, hiện có 9 thẩm phán. Chánh án hiện nay: ông Yu Nam Sớc (Yoo Nam Seok), từ 21/9/2018. Nhiệm kỳ của thẩm phán là 6 năm, không được gia nhập chính đảng hoặc tham gia vào chính trị.
12. Lãnh đạo chủ chốt hiện nay:
– Tổng thống: ông Mun Che In (Moon Jae In), từ 10/5/2017.
– Thủ tướng: ông Li Nác Yên (Lee Nak Yeon), từ 31/5/2017.
– Chủ tịch Quốc hội: ông Mun Hi Sang (Moon Hee Sang), từ 13/7/2018.
– Bộ trưởng Ngoại giao: bà Kang Kiêng Hoa (Kang Kyung Wha), từ 18/6/2017.
Hàn Quốc là nền kinh tế lớn thứ 4 Châu Á, thứ 11 thế giới. GDP năm 2018 đạt 1690 tỷ USD; thu nhập bình quân đầu người đạt ngưỡng 30.000 USD. Dự trữ ngoại hối năm 2019 đạt mức kỷ lục 436,9 tỷ USD. Kim ngạch thương mại cả năm 2018 đạt 11404 tỷ USD, tăng 8,5%, trong đó xuất khẩu đạt 6054 tỷ USD, tăng 5,5%, nhập khẩu đạt 5349 tỷ USD, tăng 11,8% so với năm ngoái. Quý I năm 2019 đạt 256,1 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 132,7 tỷ USD, giảm 8,5%, nhập khẩu đạt 123,4 tỷ USD, giảm 6,8% so với cùng kỳ năm 2018; xuất siêu đạt 9,3 tỷ USD. Triển vọng tăng trưởng kinh tế cả năm năm 2019 đạt 2,5 – 2,7%.
Hiện Hàn Quốc đang hướng tới phát triển bền vững, hài hòa; điều chỉnh cơ cấu kinh tế theo hướng tăng nội nhu thông qua tạo việc làm và kích thích tiêu dùng, coi phát triển các ngành công nghiệp, khoa học hiện đại làm động lực tăng trưởng mới; chú trọng giải quyết các vấn đề về an sinh xã hội, môi trường, an ninh, an toàn, phát triển cân đối, đồng đều giữa các vùng miền, giữa thành thị và nông thôn. Hàn Quốc đã ký 16 FTA với 52 quốc gia, trong đó có nhiều đối tác quan trọng (Mỹ, Trung Quốc, EU, ASEAN…); đã ký FTA song phương sửa đổi Mỹ – Hàn theo đề xuất của Mỹ (2018). Các FTA đa phương đang tham gia: FA EFTA, FTA ASEAN và FTA EU.
“Kỳ tích sông Hàn” là quá trình phát triển kinh tế của Hàn Quốc được Tổng thống Pắc Chơng Hi khởi xướng, kéo dài từ sau Chiến tranh Triều Tiên tới trước thời kì Khủng hoảng kinh tế Châu Á (1997). Trong thời gian này, Hàn Quốc áp dụng chiến lược “Phát triển kinh tế định hướng đối ngoại” nhằm chuyển đổi hoàn toàn của nền kinh tế quốc gia thông qua xuất khẩu. Hàn Quốc xây dựng kế hoạch phát triển định hướng xuất khẩu từ những năm 1960; lấy công nghiệp hóa chất làm trọng tâm của chính sách công nghiệp quốc gia trong thập niên 1970; tái cấu trúc nền công nghiệp nhằm thúc đẩy hoạt động của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong những năm 1980; mở cửa và tự do hóa thị trường trong thập kỷ 1990; lồng ghép cải cách vào ngành công nghiệp và khuyến khích tăng cường minh bạch nhằm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế từ sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á (1997).
Phong trào “Làng mới” (Saemaul) là mô hình phát triển nông thôn điển hình tại Hàn Quốc đóng góp vào “Kỳ tích sông Hàn”; được Tổng thống Pắc Chơng Hi khởi xướng vào thập niên 70. Mô hình đã được triển khai trên toàn quốc, chủ yếu dựa vào ngân sách và lực lượng lao động địa phương.
1. Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao: 22/12/1992
2. Những mốc lớn trong quá trình phát triển quan hệ:
– Hàn Quốc đưa khoảng hơn 30 vạn quân sang Việt Nam tham gia cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ (1964 – 1973).
– Từ 1975 – 1982, Việt Nam và Hàn Quốc bắt đầu có quan hệ buôn bán tư nhân qua trung gian; từ 1983 có quan hệ buôn bán trực tiếp và một số quan hệ kênh Phi chính phủ.
– Ngày 20/4/1992, ký thoả thuận trao đổi Văn phòng liên lạc giữa hai nước.
– Ngày 22/12/1992, ký Tuyên bố chung thiết lập quan hệ ngoại giao cấp Đại sứ. Cùng ngày, Hàn Quốc khai trương Đại sứ quán tại Hà Nội.
– Tháng 03/1993, Việt Nam khai trương Đại sứ quán tại Xơ Un.
– Tháng 11/1993, Hàn Quốc mở Tổng Lãnh sự quán tại TP. Hồ Chí Minh.
– Tháng 8/2001, hai nước ra tuyên bố chung về “Quan hệ đối tác toàn diện thế kỷ 21” nhân chuyến thăm Hàn Quốc của Chủ tịch nước Trần Đức Lương.
– Tháng 10/2009, quan hệ hai nước được nâng cấp lên thành “Đối tác hợp tác chiến lược” nhân chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Hàn Quốc Li Miêng Bác (Lee Myeong Bak).
3. Tình hình quan hệ Việt Nam – Hàn Quốc hiện nay
a) Về kinh tế
Hàn Quốc là một trong những đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam.
- Về đầu tư trực tiếp
Tính đến tháng 4/2014, Hàn Quốc là nhà đầu tư thứ lớn thứ 2 (sau Nhật Bản) trong tổng số hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, với 3.687 dự án có hiệu lực và tổng vốn đầu tư đăng ký là 30,4 tỷ USD. Riêng 4 tháng đầu năm 2014, Hàn Quốc đã vượt Nhật Bản trở thành nhà đầu tư lớn nhất. Các Tập đoàn, công ty lớn của Hàn Quốc như Samsung, LG, Hyundai, Kumho Asiana… đều đã và đang đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam. Mặc dù tình hình kinh tế thế giới và khu vực không thuận, bản thân kinh tế Hàn Quốc cũng gặp nhiều khó khăn song các doanh nghiệp Hàn Quốc đều bày tỏ nguyện vọng tiếp tục làm ăn lâu dài tại Việt Nam, một số Tập đoàn lớn như Samsung, LG đang có kế hoạch tăng vốn đầu tư, mở rộng hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.
- Về thương mại
Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn thứ 3 của ta và ta là thị trường xuất khẩu lớn thứ 9 của Hàn Quốc. Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2013 đạt 27,5 tỷ USD, trong đó ta xuất khẩu 6,7 tỷ USD (tăng 19,9% so với năm 2012) và nhập khẩu 20,8 tỷ USD (tăng 34,1% so với năm 2012). Việt Nam nhập siêu từ Hàn Quốc4 năm 2012 là 9,95 tỷ USD (tăng 17,9% so với năm 2011) và năm 2013 là 14,1 tỷ USD (tăng 42,7% so với năm 2012). Ngày 6/8/2012, hai nước đã khởi động đàm phán FTA song phương, đến nay đã tiến hành 3 phiên đàm phán. Tuyên bố chung Việt – Hàn nhân chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Pắc Cưn Hê (9/2013) đã đề ra mục tiêu nâng kim ngạch thương mại hai chiều lên 70 tỷ USD vào năm 2020 và phấn đấu ký FTA Việt – Hàn trong năm 2014.
- Về ODA
Hàn Quốc là nước cung cấp ODA lớn thứ hai của Việt Nam (sau Nhật Bản) và Việt Nam là nước nhận viện trợ ODA lớn nhất của Hàn Quốc. Năm 2011, Hàn Quốc tuyên bố coi Việt Nam là trọng tâm và là 1 trong 26 “đối tác chiến lược về ODA”. ODA của Hàn Quốc triển khai theo 3 trọng tâm là tăng trưởng xanh, đào tạo nguồn nhân lực và xây dựng cơ sở hạ tầng. Ta và Hàn Quốc đã ký kết Hiệp định hợp tác về viện trợ phát triển, trong đó Hàn Quốc cam kết cung cấp cho ta 1,2 tỷ USD vốn ưu đãi trong giai đoạn 2012-2015, tăng 200 triệu USD so với giai đoạn 2008-2011.
- Về du lịch
Hàn Quốc là nước đứng thứ hai về nguồn cung cấp khách du lịch đến Việt Nam. Năm 2013 có 748,7 nghìn lượt khách Hàn Quốc đến Việt Nam, tăng 6,8% so với năm 2012. Khách Việt Nam thăm Hàn Quốc cũng tăng khá, đạt 100 nghìn lượt năm 2013. Hiện trung bình mỗi tuần có khoảng 100 chuyến bay trực tiếp giữa Việt Nam và Hàn Quốc.
b) Về hợp tác lao động: Hàn Quốc là thị trường nhập khẩu lao động lớn thứ 2 của ta (sau Đài Loan) và ta là nước xuất khẩu lao động lớn thứ 2 (sau Trung Quốc). Hiện ta có hơn 48.000 lao động đang làm việc tại Hàn Quốc. Nhân chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Hàn Quốc Mun Che In (tháng 3/2018), hai bên đã ký lại Bản ghi nhớ thông thường về phái cử và tiếp nhận lao động Việt Nam theo Chương trình cấp phép việc làm cho lao động nước ngoài (EPS). Hai bên đang triển khai thí điểm đưa lao động tại một số địa phương Việt Nam sang Hàn Quốc làm việc thời vụ trong lĩnh vực nông nghiệp.
c) Về văn hoá – giáo dục
Hai nước đã ký Hiệp định văn hoá (8/1994), Bản ghi nhớ về hợp tác văn hóa nghệ thuật, thể thao và du lịch (10/2008) cùng nhiều thoả thuận hợp tác giao lưu thanh niên và giáo dục khác. Năm 2006, Hàn Quốc đã thành lập Trung tâm văn hóa Hàn Quốc tại Hà Nội. Bộ Giáo dục Việt Nam đã chọn Hàn Quốc làm đối tác chiến lược thông tin giáo dục – đào tạo. Hiện có trên 5.000 du học sinh Việt Nam đang học tập tại Hàn Quốc, đa phần là học đại học và cao học.
